KZA Express 02(18)/2021

umożliwiającymi stabilne umieszczenie na główce szyny, które wybuchały po na- jechaniu na nie koła pociągu. Jeszcze nie tak dawno konduktorzy nosili przy torbie obok gwizdka i chorągiewki sygnałowej kilka czerwonych spłonek. Umieszczano trzy spłonki w odległości drogi hamowania od pociągu, ale już pojedynczy wybuch sta- nowił – wedle do niedawna jeszcze obo- wiązującej wersji instrukcji o sygnalizacji E1, obecnie Ie1 – sygnał STÓJ. Do dziś do- puszcza się też jazdę na widoczność w ra- zie awarii blokady samoczynnej. Jednak dalece większe ryzyko to wyprawienie po- ciągów w kierunkach przeciwnych na ten sam tor i na tym skupiały się wysiłki pierw- szych innowatorów bezpieczeństwa. Aby docenić trudności w zapewnieniu tego bezpieczeństwa – dla pasażerów, kolejarzy, taboru i ładunków – trzeba uzmysłowić sobie kilka dat. Za począ- tek kolei uważa się uruchomienie pocią- gów z lokomotywą jadących po szynach w Anglii w 1825 roku. W rozwoju kolei pomógł elektryczny telegraf przewodowy, który powstał w 1833 roku w Getyndze i opierał się na zmianie kierunku prądu w obwodzie przez nadawcę i obserwa- cji odchylenia igły magnetycznej w po- bliżu tego przewodu u odbiorcy. Kolejne udoskonalenie to pięć przewodów i moż- liwość ustawienia wielu igieł u odbior- cy na 2 5 , czyli 32 sposoby – tyle właśnie potrzeba do odzwierciedlenia liter alfa- betu i znaków pomocniczych. Aparat od- biorczy wyglądał jak kolekcja kompasów, nie zostawiał żadnego trwałego śladu ko- respondencji. Takiego telegrafu używano niegdyś na kolei, dziś można go zobaczyć w muzeach. Trudno jednak uznać go za pewny środek łączności. Natomiast wy- nalazek powszechnie znany jako telegraf i alfabet Morse’a został doprowadzony do 13 Berło otrzymane przez autora w prezencie od kolejarzy z okazji obchodów stulecia linii Kraków – Zakopane. Służyło na jakimś szlaku w Polsce, najprawdopodobniej w części pod zaborem rosyjskim. Widoczne pierścienie, które były charakterystyczne dla danego szlaku (liczba, rozstępy), sugerują, że musiało być używane z aparatem berłowym opartym na brytyjskim patencie wprowadzonym także w carskiej Rosji. ◀ Zarządzanie ▶