72 1 DOI: 10.1016/j.optom.2020.07.007. 2 DOI: 10.1016/j.clae.2018.04.149. 3 DOI: 10.1080/02713683.2019.1645182. 4 DOI: 10.1016/j.clae.2019.12.002. 5 DOI: 10.1097/OPX.0000000000001874. 6 DOI: 10.1111/opo.13216. Dzieje się to w zróżnicowanym stopniu dla odmiennych warunków obserwacji i różnych średnic źrenicy. Dlaczego zatem specjaliści cały czas dopasowują soczewki tego typu, a klienci salonów optycznych chcą ich używać? Praktyczne korzyści Odpowiedź na powyższe pytanie można znaleźć, analizując sposób działania narządu wzroku, a także funkcjonowanie ludzkiego mózgu. Po pierwsze, mamy dość wysoką czułość na kontrast, szczególnie w dobrych warunkach oświetleniowych. Po drugie, nasz mózg jest przyzwyczajony do analizy obrazów mających jasne tło. Układ optyczny oka nie wybiera przecież tylko światła pochodzącego z przedmiotu, na którym skupiamy swoją uwagę. Dno oka jest oświetlone niemal cały czas światłem pochodzącym z różnych źródeł, tworzącym rozmyte tło. Nawet gdy na siatkówce tworzy się wiele ostrych nakładających się obrazów, pochodzących ze źródeł znajdujących się w różnej odległości, wciąż jesteśmy w stanie analizować wybrany z nich, ignorując resztę. Przy odpowiedniej motywacji często także niewielki spadek ostrości, wynikający z gorszego kontrastu, jesteśmy w stanie zaakceptować, jeśli w zamian dostajemy widzenie na wiele odległości. Prace badawcze Czy fizycznie istniejący spadek kontrastu jest istotny? Czy wpływa na komfort życia, na bezpieczeństwo? Istnieje sporo badań naukowych na ten temat. I, co może zaciekawić, nie trzeba do tego wcale angażować prawdziwych prezbiopów. Dla przykładu, w 2018 r. w czasopiśmie naukowym„Contact Lens & Anterior Eye” ukazało się sprawozdanie pokonferencyjne z niewielkiego badania 10 osób, u których porażono akomodację, a następnie weryfikowano ostrość wzroku, korzystając z tablic Pelli Robson o wysokim i niskim kontraście2. Zgodnie z oczekiwaniem, zarówno w przypadku ostrości w dali, jak i w bliży, wykazano istotne statystycznie pogorszenie ostrości wzroku, praktycznie niezależnie od wielkości źrenicy, na poziomie 1–3 linii w tablicy optotypów. W tym samym numerze wspomnianego periodyku można znaleźć opis innych ciekawych badań. Były przeprowadzane na grupie od kilku do kilkudziesięciu osób w celu porównania działania różnego typu soczewek dla prezbiopów, w tym także soczewek o przedłużonej ogniskowej (EDOF, ang. extended depth of field). Pamiętajmy, że integracja wielu mocy optycznych w jednej soczewce to także źródło wielu aberracji oraz potencjał do występowania efektu halo. Wzięła to pod uwagę grupa naukowców z Portugalii, która niedawno badała kilka prototypowych konstrukcji soczewek przeznaczonych do kontroli progresji krótkowzroczności3. Naukowcy wykazali istnienie istotnych aberracji wysokiego rzędu w porównaniu z referencyjną klasyczną konstrukcją, większy efekt halo i spadek ostrości obrazu przy słabym kontraście. Kolejne badania pokazują, że nieustanne doskonalenie konstrukcji soczewek jest opłacalne – dzięki temu powstają nowsze konstrukcje, które w pewnym stopniu zmniejszają niechciane efekty: spadek ostrości i zmniejszenie czułości na kontrast. Dowodzi tego m.in. artykuł autorstwa grupy naukowców z Poznania, który w 2020 r. ukazał się w czasopiśmie „Contact Lens and Anterior Eye”4. Przedstawiono w nim wnioski z próby przeprowadzonej na 24 osobach, u których stosowano wieloogniskowe soczewki kontaktowe (MFCL) z wysokim dodatkiem, przeznaczone dla postępujących młodych krótkowidzów. Uzyskano zmniejszenie ostrości w dali tylko w niektórych konstrukcjach i niewielkie zmniejszenie czułości na kontrast, zarówno centralnej, jak i peryferyjnej. Ciekawie wygląda analiza działania soczewek prowadzona przy słabszym oświetleniu. W 2022 r. w czasopiśmie naukowym „Optometry and Vision Science” ukazał się artykuł, w którym analizowano czułość na kontrast w soczewkach wieloogniskowych z centralną strefą do dali w warunkach fotopowych i mezopowych5. Grupę badawczą stanowiło 25 młodych krótkowidzów, u których użyto trzech różnych soczewek. We wszystkich przypadkach uzyskano obniżenie czułości na kontrast dla testów w dali, zarówno w warunkach fotopowych, jak i mezopowych. Natomiast w przypadku warunków fotopowych w bliży różnica w stosunku do soczewki o konstrukcji sferycznej była pomijalna. Indywidualny wybór Żaden z opisywanych niedostatków soczewek wieloogniskowych w zakresie funkcji optycznej nie przekłada się łatwo na ocenę komfortu ich użytkowania. Istnieje grupa osób, która nie potrafi się zaadaptować do tego typu soczewek, ale wielu użytkowników dobrze sobie z nimi radzi, ceniąc ich uniwersalną funkcję w przypadku prezbiopii. Wydaje się, że u dzieci, które stosują soczewki wieloogniskowe, problem jest jeszcze mniejszy z uwagi na większą czułość na kontrast i lepszą plastyczność mózgu. W badaniu z 2023 r., które objęło 294 krótkowzrocznych dzieci uczestniczących w programie mitygacji krótkowzroczności BLINK, wykazano, że po dwóch tygodniach noszenia soczewek dwuogniskowych jakość ich życia praktycznie się nie zmieniła się6. Jak widać z powyższego krótkiego omówienia, z jednej strony soczewki wieloogniskowe dowolnego typu zmniejszają kontrast obserwowanego obrazu, ale nie wyklucza ich to ze stosowania. Jednakże dobór właściwego modelu dla danej osoby nie jest sprawą prostą i powinien być wykonywany przez odpowiednio wykwalifikowanego specjalistę, który może wziąć pod uwagę wiele czynników, i który zna wyniki badawcze raportowane w literaturze przedmiotu. strefa eksperta strefa eksperta strefa eksperta
RkJQdWJsaXNoZXIy NDI0NjE=