strefa eksperta strefa eksperta strefa eksperta Stopień powiększenia lub pomniejszenia obrazu wywołanego soczewką korekcyjną charakteryzuje się tzw. powiększeniem okularowym POK, które definiuje się jako: POK = wielkość obrazu siatkówkowego odległego przedmiotu w oku skorygowanym / wielkość obrazu siatkówkowego odległego przedmiotu w oku nieskorygowanym 1. POK = Powiększenie okularowe jest stosunkiem rozmiarów obrazów tworzonych przez to samo oko, a zatem znajomość szczegółów budowy układu optycznego oka nie jest tutaj konieczna. Najważniejsze jest to, że kąt, pod jakim główny promień wchodzi do źrenicy wejściowej, jest proporcjonalny do kąta, pod jakim główny promień opuszcza źrenicę wyjściową oka, a ten z kolei jest proporcjonalny do wysokości obrazu siatkówkowego. Pełny wzór na powiększenie spowodowane przez grubą soczewkę można zapisać jako: 2. POK = gdzie: • Pc' = tylna moc czołowa soczewki • P1 = moc przedniej powierzchni soczewki • d = grubość soczewki • n = współczynnik załamania światła materiału soczewki • e = odległość od tylnej powierzchni soczewki do źrenicy wejściowej Pierwszy czynnik w nawiasach klamrowych nazywany jest czynnikiem kształtu, ponieważ zależy od konstrukcji soczewki (moc jej przedniej powierzchni P1 i d). Często wartość powiększenia okularowego wyrażamy w procentach. Drugi czynnik w nawiasach klamrowych nazywany jest czynnikiem mocy, ponieważ zależy tylko od tylnej mocy wierzchołkowej soczewki, a nie od jej kształtu. Jest to czynnik, który uzyskujemy dla cienkiej soczewki. Anizeikonia optyczna W wielu przypadkach anizeikonia optyczna jest prognozowana przez obliczenie różnicy w powiększeniu soczewek okularowych prawego i lewego oka. Uważa się, że różnice obrazów do wielkości ok. 1% zwykle są W W' 1 1 1 – 1 – dP1 eP'c x n dobrze tolerowane, trudności pojawiają się przy różnicy 3%–5%. W tym przedziale zwykle fuzja obrazów jest nadal możliwa, choć osłabiona, a stereopsja wciąż jest zachowana. Natomiast gdy różnica wielkości obrazów przekracza 5%, w sposób znaczący zakłócane jest widzenie obuoczne. W praktyce często stosuje się zasadę, że każde 0,25 dioptrii anizometropii powoduje około od 0,25% do 0,5% anizeikonii. Jednak szczegółowe obserwacje wykazały, że ta reguła w znacznym stopniu zawyża wartość anizeikonii, stąd konieczność przeprowadzania pomiarów z użyciem specjalistycznych testów. Należy zauważyć, że występująca różnica wielkości obrazów nie zawsze będzie symetryczna. W przypadku korekcji cylindrycznej różnica może dotyczyć tylko określonego kierunku lub dotyczyć określonych części pola widzenia, np. w korekcji pryzmatycznej. Mówimy wtedy o anizometropii asymetrycznej. Istnieje wiele innych technik pomiaru anizeikonii, z których niektóre wymagają minimalnego sprzętu i mogą być wykonane w standardowym gabinecie okulistycznym lub optometrycznym. Zazwyczaj testy te wykorzystują różne metody oddzielania dwóch obrazów, a następnie porównania kształtów i wielkości obrazów postrzeganych przez oczy. Prawo Knappa Anizeikonia występuje tylko wtedy, gdy oczy są używane razem i nie występuje, jeśli widzenie jest tłumione. Anizometropia nie powoduje również anizeikonii w specyficznych sytuacjach opisanych przez prawo Knappa, które w wolnym przekładzie brzmi: „Jeżeli soczewka korekcyjna zostanie umieszczona przed okiem w taki sposób, że jej druga płaszczyzna główna pokrywa się z płaszczyzną, w której leży ognisko przedmiotowe ametropowego oka, wielkość obrazu siatkówkowego będzie taka sama, jakby oko było emmetropowe”. Zgodnie z powyższym anizometropia osiowa nie powoduje anizeikonii, gdy różnica refrakcyjna między oczami wynika wyłącznie z różnicy w długości osiowej gałki ocznej i gdy soczewka korygująca jest umieszczona w ognisku przedmiotowym oka, który znajduje się około 17 mm przed rogówką. Pomijając niepraktyczne założenie, aby umieszczać soczewkę korygującą w każdym przypadku w odległości 17 mm przed okiem, warto przypomnieć, że zazwyczaj anizometropia nie jest wyłącznie osiowa. Prawo Knappa przewiduje, że soczewki kontaktowe są idealnym rozwiązaniem w przypadku korekcji anizeikonii refrakcyjnej, natomiast okulary byłyby najlepszym wyborem w przypadku anizeikonii osiowej. Jednak prawo to nie uwzględnia anizeikonii siatkówkowej ani korowej oraz istniejących przeciwskazań do stosowania soczewek kontaktowych. Soczewki okularowe w anizeikonii Korygując wzrok za pomocą okularów, można modyfikować wielkość obrazu siatkówkowego poprzez zmianę: mocy P1, d – grubości centralnej, e – odległości wierzchołkowej oraz współczynnika załamania światła n. Jeżeli zatem chcemy zwiększyć obraz, możemy: • zwiększyć P1, czyli moc bazową soczewki, • zwiększyć d, czyli grubość soczewki, • zmniejszyć n, czyli współczynnik załamania materiału soczewki, • zwiększyć e u nadwzrocznych, oddalając soczewkę od oka, • zmniejszyć e u krótkowzrocznych, przybliżając soczewkę do oka. Spośród wymienionych parametrów najistotniejszym pojedynczym czynnikiem wpływającym na wielkość obrazu jest krzywizna bazowa P1 soczewki. W praktyce powiększenie obrazu w okularach jest obliczane głównie do porównywania powiększeń dwóch różnych soczewek lub dwóch południków tej samej soczewki. Aby zmniejszyć różnice powiększeń, zwykle modyfikuje się parametry konstrukcyjne soczewek. Im większa różnica mocy soczewek, tym większe zmiany będą konieczne. W przypadku konieczności zmiany powiększenia pomiędzy przekrojami głównymi soczewek należy zmodyfikować krzywizny P1 w jednym lub obu przekrojach, co dla soczewki o mocy sferycznej wymaga zastosowania soczewki bitorycznej. Czasami podawanym argumentem przeciwko korekcji okularowej anizeikonii jest obawa, że mogą być nieestetyczne. Oczywiście zależy to od stopnia anizeikonii oraz wielkości oprawy. Zgoda na kompromis między wyglądem a korekcją zależy głównie od pacjenta i nasilenia objawów. Wielu pacjentów z anizeikonią jest w stanie poświęcić estetykę na rzecz większego komfortu widzenia obuocznego. Z uwagi na fakt, że poprawa jakości widzenia wpływa na komfort życia, wczesne rozpoznanie tego problemu wzrokowego i umiejętne jego rozwiązanie przy użyciu pomocy optycznych jest niezwykle ważne. 74
RkJQdWJsaXNoZXIy NDI0NjE=