Właściwe umieszczenie przed oczami soczewek okularowych w oprawie korekcyjnej wiąże się z uprzednim wykonaniem szeregu pomiarów odległości, takich jak np.: rozstaw źrenic (PD), wysokość położenia środka źrenicy czy odległość wierzchołkowa. Nachylenie soczewki również ma istotny wpływ na jakość odwzorowania, a tym samym na jakość widzenia. Oznacza to konieczność uwzględnienia pomiarów kątowych, takich jak kąt pantoskopowy, zwany także nachyleniem pantoskopowym. Sławomir Nogaj Laboratorium Fizyki Widzenia i Optometrii, Wydział Fizyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Zakład Optometrii, Katedra Chorób Oczu i Optometrii Rysunek 1. Modelowe ustawienie soczewki korekcyjnej przed okiem Rysunek 2. Nachylenie soczewki a kąt pomiędzy osią widzenia i osią optyczną Rysunek 3. Pożądana pozycja osi optycznej soczewki jednoogniskowej przy niezerowym kącie pantoskopowym Najczęściej korekcję okularową wyobrażamy sobie poprzez ustawienie soczewki przed okiem w taki sposób, że zarówno oś widzenia i oś optyczna soczewki korekcyjnej leży poziomo (rysunek 1). O PARAMETRACH ISTOTNYCH DLA PRAWIDŁOWEGO WYKONANIA KOREKCJI OKULAROWEJ strefa eksperta Z uwagi na fakt, że w oprawie soczewka nie zawsze zajmuje taką pozycję, oś optyczna nie musi leżeć poziomo, wzdłuż osi widzenia w tzw. pozycji podstawowej. Wtedy pomiędzy tymi osiami pojawia się kąt zwany kątem pantoskopowym (PT, z ang. pantoscopic tilt) (rysunek 2). Problem z takim ustawieniem soczewki jednoogniskowej polega na tym, że światło nie biegnie wzdłuż osi optycznej, a tworzy kąt, co skutkuje pojawieniem się astygmatyzmu skośnej wiązki. Wielkość zmian wartości korekcyjnych daje się relatywnie łatwo wyznaczyć dla soczewki o mocy sferycznej, stosując dwa wzory: Gdzie: S’ – oznacza nową wartość sferyczną, S – nominalną wartość sferyczną mocy czołowej tylnej, PT – kąt pantoskopowy, n – współczynnik załamania światła materiału soczewki, C – wartość mocy cylindrycznej. Przykład 1. Jak zmieni się efektywnie moc soczewki sferycznej wykonanej z materiału o współczynniku załamania światła n = 1,5 oraz o mocy +4,00 dpt przy kącie pantoskopowym o wartości 80? co można zapisać jako sf. 4,03 cyl. + 0,08 x 180. Zmiana mocy jest na tyle niewielka, że w większości przypadków będzie niewykrywalna dla użytkowników okularów. Inaczej będzie w przypadku wysokich mocy sferycznych i większych kątów nachylenia. Przykład 2. Jak zmieni się efektywnie moc soczewki sferycznej wykonanej z materiału o współczynniku załamania światła n = 1,8 oraz o mocy -10.00 dpt przy kącie pantoskopowym o wartości 130? co możemy zapisać: sf. – 10,14 cyl. – 0,54 x 180. W tym przypadku pojawia się niepożądany komponent cylindryczny przekraczający wartość –0,50 dpt. W obu przykładach oś cylindrów pokrywa się z osią obrotu soczewki, czyli osią 1800. Aby efekt astygmatyzmu skośnej wiązki zminimalizować, pozycja osi optycznej soczewki jednoogniskowej powinna przechodzić przez środek rotacji oka (rysunek 3). Wtedy, obracając oko w dół o wartość kąta pantoskopowego, osie widzenia i optyczna będą się pokrywały. strefa eksperta strefa eksperta 50
RkJQdWJsaXNoZXIy NDI0NjE=