technologie Istnieje wiele przyczyn występowania zespołu suchego oka. Zasadniczo można je podzielić na trzy grupy: zbyt mała wydolność gruczołów łzowych, niewłaściwy skład filmu łzowego oraz przyspieszone wysychanie powierzchni oka. W niektórych przypadkach wszystkie te przyczyny mogą współistnieć. Objawy, niezależnie od powodu występowania zespołu suchego oka, zazwyczaj są podobne i charakterystyczne: zaczerwienienie oczu, uczucie suchości gałki ocznej lub piasku pod powiekami, wydzielina w worku spojówkowym. Wbrew pozorom nie zawsze obserwuje się zbyt małą ilość łez. W niektórych przypadkach jest ich pod dostatkiem albo nawet więcej niż przeciętnie, ale niewłaściwy skład chemiczny łez utrudnia bądź uniemożliwia równomierne zwilżenie oka. W późniejszym okresie choroby mogą pojawić się ubytki nabłonka rogówki. Jesienią i zimą często dochodzi do nasilania się objawów zespołu suchego oka. Powodem jest szybsze odparowywanie filmu łzowego z powierzchni oka w pomieszczeniach ogrzewanych suchym powietrzem. Innym czynnikiem sprzyjającym tej dolegliwości jest długotrwałe wykonywanie prac wymagających koncentracji uwagi i wzroku, co może się wiązać ze zmniejszeniem częstotliwości mrugania. U kobiet nasilone objawy towarzyszą zespołowi napięcia przedmiesiączkowego i klimakterium. Diagnostyka Tradycyjne metody diagnozowania zespołu suchego oka są nieprecyzyjne, niekomfortowe dla pacjenta i nie dają pełnego obrazu stanu gałki ocznej. Polegają na szacunkowym pomiarze nasączenia paska bibuły włożonego do worka spojówkowego (test Schirmera) albo obserwacji filmu łzowego zabarwionego fluoresceiną przy pomocy lampy szczelinowej (badanie czasu przerwania filmu łzowego, poszukiwanie punktowych ubytków nabłonka w dolnej części rogówki lub w obrębie szpary powiekowej). Kompletując wyposażenie gabinetu okulistycznego w salonie, warto omówić z lekarzami ich potrzeby w zakresie diagnostyki zespołu suchego oka. Może się okazać, że stosunkowo niewielkim kosztem uda się rozszerzyć ofertę gabinetu, a więc i salonu o badania potrzebne pacjentom i poszukiwane na rynku. Piotr Kołaczek ZESPÓŁ SUCHEGO OKA A NARZĘDZIA DIAGNOSTYCZNE Nowoczesne przyrządy diagnostyczne Producenci okulistycznych przyrządów diagnostycznych poświęcają sporo uwagi zespołowi suchego oka. Koncentrują się na poprawie komfortu pacjenta (diagnostyka nieinwazyjna, bezkontaktowa, o maksymalnie skróconym czasie trwania) oraz zwiększeniu wartości diagnostycznej badania. W tym celu opracowują urządzenia dające większą rozdzielczość obrazu badanej okolicy, wyposażone w oprogramowanie analizujące obraz i w ten sposób wspomagające diagnostę. W praktyce może to polegać na zaznaczaniu określoną barwą obszarów niewystarczająco pokrytych filmem łzowym. Na rynku można spotkać kilka specjalistycznych przyrządów do diagnostyki zespołu suchego oka: od urządzeń stacjonarnych, montowanych na stolikach okulistycznych albo w unitach, po modele przenośne, z którymi lekarz może swobodnie poruszać się pomiędzy gabinetami w różnych lokalizacjach. Jedną z dostępnych diagnostycznie opcji jest użycie analizatorów gruczołów Meiboma, które ułatwiają procentową ocenę powierzchni zaniku gruczołów. Badanie polega na wykonaniu zdjęcia w wysokiej rozdzielczości. Następnie lekarz – na podstawie dostrzeżonych cech zaniku – zaznacza obszar, na którym rozpoznał problem, a urządzenie samodzielnie oblicza pole powierzchni. Także uniwersalne przyrządy diagnostyczne, np. topografy rogówkowe, bywają wyposażane w opcje służące do diagnostyki zespołu suchego oka. Przykładowy zakres badań wykonywanych takim topografem może obejmować: • nieinwazyjny czas przerwania filmu łzowego; • pomiar wysokości menisku łzowego; • obrazowanie brzegów powiek; • ocenę działania gruczołów Meiboma; • ocenę zaczerwienienia spojówek; • pomiar grubości warstwy lipidowej. Dostępne są także analizatory właściwości chemicznych łez, np. ich osmolarności. Urządzenia są całkowicie zautomatyzowane, nie wymagają zaplecza laboratoryjnego, a czułość metody jest tak duża, że wystarczy objętość łez rzędu nanolitra. Materiał do badania pobiera się z brzegu powieki pacjenta. W tym przypadku oprócz dużych, stacjonarnych analizatorów są dostępne także przenośne testery o ograniczonej dokładności, ale względnie tanie i nadające się do użycia w każdych warunkach. Leczenie Nie istnieje uniwersalna metoda leczenia zespołu suchego oka. Jeśli przyczyną wystąpienia objawów są leki, to po ich odstawieniu sytuacja powinna powrócić do normy. W wielu innych przypadkach leczenie jest w zasadzie wyłącznie objawowe i sprowadza się do podawania preparatów zastępujących łzy. Przeciwwskazane jest także noszenie soczewek kontaktowych. 80
RkJQdWJsaXNoZXIy NDI0NjE=